हिलटेक विनादर्ता सञ्चालनमा

मुटुको उपचार भन्दै ठगी प्रकरण

-प्रवीण ढकाल
काठमाडौं, २५ साउन । अप्रेसनविना मुटुरोगको जादुगरी उपचार गर्ने भन्दै बिरामी ठग्दै आइरहेको हिलटेक साओल हेल्थ सेन्टर प्रालि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा दर्ता नै नभई सञ्चालनमा रहेको पाइएको छ । बिरामीको उपचार गर्न खोलिएका कुनै पनि संस्थाले स्वास्थ्य मन्त्रालय वा मातहतका निकायमा अनिवार्य दर्ता गर्नुपर्छ ।
चिकित्सा विज्ञानमा हालसम्म सम्भव नै नभएको उपचार सेवाको नाममा बिरामीबाट लाखाँै रुपियाँ ठगी गरिरहेको हिलटेक स्वास्थ्यका कुनै पनि निकायमा दर्ता नभएको स्वास्थ्य मन्त्रालयको चिकित्सा महाशाखा प्रमुख डा. तीर्थराज बुर्लाकोटीले बताए । उनका अनुसार हिलटेक हेल्थको नाममा कतै दर्ता गरिएको छैन ।
दर्ता नै नगरी गैरकानुनी रूपमा सञ्चालित हिलटेक हेल्थ भारतका डा. विमल छाडेरले साओल भनेर भारतमा सञ्चालन गरेको उपचार पद्धतिलाई नेपालमा पनि विस्तार गरिएको हो । हिलटेकले उनकै फोटो राखेर प्रचार गरी स्वास्थ्यको नाममा अवैध व्यापार गरिरहेको छ । छाडेरले बेला–बेलामा नेपालमा प्रवचन पनि दिँदै आएका छन् । हिलटेक भारतमा रहेको सेन्टरको शाखाका रूपमा नेपालमा खोलिएको हो । यस्तो सेन्टर सञ्चालनका लागि स्वास्थ्य ऐनअनुसार अनिवार्य रूपमा दर्ता हुनुपर्ने हुन्छ । तर, हिलटेकले दर्ताविना नै सार्वजनिक रूपमा भ्रामक विज्ञापन गरी उपचारको नाममा ठगी गर्दा पनि स्वास्थ्य मन्त्रालय मौन छ ।
चिकित्सा महाशाखा प्रमुख डा. बुर्लाकोटीले हिलटेकले दर्ता नै नगरी सञ्चालन गरेको खबर आएकाले जिल्ला प्रशासन कार्यालयको सहयोगमा सो संस्था सञ्चालनमा बन्द गर्ने तयारी गरिएको बताए । ‘हिलटेक हेल्थ भनेर स्वास्थ्यमा कहीँ पनि दर्ता गरिएको रहेनछ,’ उनले भने, ‘अब हामी स्वास्थ्य ऐनअनुसार सो संस्था सञ्चालनमा रोक लगाउँछौँ र गैरकानुनी रूपमा संस्था चलाएको भन्दै प्रशासनको सहयोगमा कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाउँछौँ ।’
वाणिज्य विभागका महानिर्देशक नारायणप्रसाद बिडारीले हिलटेकलाई उपभोक्ता संरक्षण ऐनअनुसार पाँच वर्ष कैद, एक लाख जरिवाना वा दुवै सजाय हुन सक्ने बताए । यस्तै प्रतिस्पर्धा प्रवद्र्धन तथा बजार संरक्षण ऐनअन्तर्गत हिलटेकले झुटा प्रचार गरी हालसम्म के–कति ठगी गरेको छ, सो अध्ययन गरी बिगो, जरिवानासमेत हुने उनले जानकारी दिए । हिलटेकको ठगीका विषयमा विभागले अनुसन्धान सुरु गरिसकेको बिडारीको भनाइ छ ।
हिलटेकले केही सञ्चारमाध्यममा र होर्डिङ बोर्डमा राखेको विज्ञापनमा उल्लेख गरेजस्तो बायोकेमिकल एन्जियोप्लास्टी भन्ने कहीँ पनि प्रमाणित नभएको मुटुरोग विशेषज्ञहरूको भनाइ छ । सामान्य रिसर्चबाट निकालेका बायोकेमिकल एन्जियोप्लास्टिलाई एलोपेथी उपचारले अनुमति नदिएको मुटुरोग विशेषज्ञ डा. प्रकाशराज रेग्मीले बताए ।
हिलटेकले दुईजना एमबिबिएस चिकित्सकको भरमा इइसिपी पद्धतिबाट उपचार गराइरहेको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयको निजी तथा गैरसरकारी स्वास्थ्य संस्था स्थापना, सञ्चालन नीति, मापदण्ड एवं पूर्वाधार निर्देशिका ०६१ अनुसार हार्ट सेन्टर नाम दिएपछि सामान्यत: मुटुरोग विशेषज्ञ हुनैपर्छ । एउटा हार्ट सेन्टर सञ्चालनका लागि चाहिने अन्य मापदण्ड तथा पूर्वाधार कुनै पनि यस सेन्टरमा छैनन् ।
सरकारी मापदण्डअनुसार हार्ट सेन्टरका लागि इसिजी, इकोकार्डियो, हल्टर, टिएमटी, मेसिन, कार्डियाक मनिटर, डाइगोनोस्टिक सेट, आकस्मिक सेवाका लागि आवश्यक उपकरण अनिवार्य चाहिन्छ । साथै, मुटुरोगका विशेषज्ञ डाक्टरहरूमा कार्डियोलोजिस्ट, कार्डियोथेरासिक, एनेस्थेसियोलिजिस्ट, मेडिकल अफिसर, नर्स, बायोमेडिकल टेक्निसियन अनिवार्य हुनुपर्छ । तर, हिलटेकले इइसिपी मेसिन र एमबिबिएस गरेका दुईजना डाक्टरकै भरमा सेन्टर चलाइरहेको छ ।
उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका महासचिव ज्योति बानियाँले दर्ता नै नभएका र भ्रामक प्रचार गरी उपभोक्ता तथा बिरामी ठगी रहेको थाहा पाउँदासमेत कारबाही गर्न नसक्नु स्वास्थ्य मन्त्रालयको कमजोरी रहेको बताए । उनले बिरामीको जीवनमाथि भ्रम फैलाएर ठगी गर्नेलाई सोझै जेल पठाउन सकिने व्यवस्था रहेको जानकारी दिए । ‘यस विषयमा हामीलाई सूचना नै थिएन,’ उनले भने, ‘अब हामी उपभोक्तावादी संस्था मिलेर यसविरुद्ध लाग्नेछौँ ।’ उनले बिरामीको ज्यानमाथि खेलवाड गर्नु ठूलो अपराध भएको बताए ।