नियन्त्रणमा आउन सकेन डेंगु

प्रवीण ढकाल काठमाडौँ ९ कात्र्तिक
विगत दुइमहिना देखि चितवन वारा पसा्र नवलपरासी कैलाली रुपन्देहि लगाएतका २४ जिल्लामा फैलिएको डेंगु रोग अझै नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन ।
डेंगु नियन्त्रणका लागि सरकारका तर्फवाट समयमानै पर्याप्त कार्य नगरेकाले पछिल्ला दिनमा लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने डेङगु रोग नियन्त्रण्ँभन्दा पनि प्रकोपका रुपमा देखापर्न थालेको चिकित्सकहरुले बताएका छन् । टेकुस्थित शुक्रराज ट्रपिकल तथा शरुवारोग अस्पतालका वरीष्ठ चिकित्सक डा बासुदेव पाण्डेका अनुसार रोगको संक्रमण देखिएलगत्तै आवश्यक कदम चाल्न नसक्दा अहिले यो रोग प्रकोपको रुपमा देखापरेको हो । उनले टेकु अस्पतालमा मात्र सोमवार र मङ्गलवार ४० जना भन्दा बढी डेंगुका विरामी उपचारका लागि आएको बताए ।
ुदैनिक रुपमा रोगिका संख्यामा बृद्धि भैरहेको छु डा पाण्डेले भने ुअब पनि आवश्यक कदम नचाल्ने हो भने यस्ले ठुलै महामारीको रुप लिन सक्दछ ।ु उनका अनुसार विगतका वÈ्रहरुमा डेंगु फाट्टफुट्ट रुपमा मात्र देखापर्दथ्यो तर यस वÈ्र भने डेङगुका कारण्ँ तीनजनाको मृत्यु भइसकेको छ भने नेपालभर डेंगु रोगीको सङख्या चार सयभन्दा बढी रहेको छ । उनले गत असोजदेखि हालसम्म मात्र काठमाडौँको टेकू अस्पतालमा दुई सयभन्दा बढी डेंगु रोगी उपचारका लागि भर्ना भएका बताए ।
गर्मी बढी हुने तराईका जिल्लामा देखिएको एडिस एजिपटाइप जातको पोथी लामखुट्टे अहिले काठमाडौँ र अन्य पहाडी जिल्लाहरुमा पनि देखापर्न थालेको डा। पाण्डेले जानकारी दिए । ुकाठमाडौँमा समेत डेंगु रोग लाग्ने लामखुट्टे रहेकाले सचेत रहनु आवश्यक छु उनले भने । उनका अनुसार गत महिना चितवनमा डेंगुको कारण्ँ दुईजनाको मृत्यु भएको थियो भने गत शुक्रबार मात्रै काठमाडौँस्थित टेकू अस्पतालमा हरिलाल विश्वकर्माको मृत्यु भएको थियो । टेकू अस्पतालमा रहेका अन्य तीनजनाको अवस्था पनि अहिले गम्भीर रहेको छ । एकजना मानिसमा सामान्य तीन लाख सि।भी।क्यूरिड एमएल रगत हुनुपर्नेमा गम्भीर भएका डेंगु रोगीमा त्यो रगतको मात्रा घटेर आठ हजार मात्र पुगेको छ ।
स्वास्थ्य सेवा विभाग अन्तर्गतको इपिडीमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण्ँ महाशाखाका निर्देशक डा। जी।डी। ठाकुरले रोग नियन्त्रणका लागि सरकारका तर्फवाट पर्याप्त कदम चालिरहेको बताए । ुतराईका केही स्थानमा रोगको समस्या देखिएलगत्तै हामीले औषधिसहितको टोलि डेंगु प्रभावित क्षेत्रमा पठाइसकीएको छु उनले भने ुप्रकोप नियन्त्रणका लागि प्रभावित क्षेत्रमा चिकित्सक देखि महिलास्वास्थ्य स्वयमसेवकहलाई तालिम दिएर कार्यअगाडि बढेकाले एकदुईहप्तामा नै रोग नियन्त्रणमा आउनेछ ।ु उनका अनुसार डेंगु लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने सामान्य रोग हो ।
मानिसको घरमा रहेको सफा पानी गमला टायर मर्मत केन्द्र एयर कन्डिसन जस्ता स्थानमा एडिस प्रजातिको लामखुट्टे बस्ने भएकाले सर्वसाधारण्ँले यस्ता ठाँउमा लामखुट्टे आउँछ कि भनेर सचेत रहनुपर्ने डा। ठाकुरको भनाइ छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयबाट मात्र रोग नियन्त्रण्ँ गर्न नसकिने बताउँदै डा। ठाकुरले भने ुसर्वसाधारण्ँमा जनचेतना फैलाउन Ôेत्रको भूमिका महत्वपूण्र्ँ हुन्छ । सहरका सबै लामखुट्टे सखाप पार्न सकिँदैन डा। ठाकुरले थपे ुलामखुट्टे सखाप पार्नुभन्दा पनि यसले फूल पार्ने र बस्ने ठाउँ नै नष्ट पारिनु पर्दछ ।ु रोग नियन्त्रण्ँ महाशाखाका अनुसार मुलुकभर डेंगु रोगीको सङख्या ३५० रहेको छ ।
टेकू अस्पतालका िवÈेशज्ञ डा। वासुदेव पाण्डेका अनुसार २० देखि ३० डिग्री तापक्रममा एडिस जातको लामखुट्टे रहने भएकाले अ´ै एकदेखि दुई महिनासम्म डेंगु रोगको प्रकोप देखिने सम्भावना छ । सफा पानीमा बस्ने पोथी जातको लामखुट्टेले टोकेपछि अप्रत्यासित रुपमा ज्वरो आउने शरीरमा रगतको मात्रा कमी हुने जस्ता लÔण्ँ देखापर्दछन ।