मुगु जिल्ला अस्पतालमा नाम मात्रको प्रयोगशाला

-प्रवीण ढकाल
मुगु, १२ जेठ । चिकित्सकहरूले बिरामीको उपचार रोगको लक्षण र प्रयोगशाला (ल्याब) परीक्षण प्रतिवेदनका आधारमा गर्छन् । बिरामीको उपचारका लागि अस्पतालमा प्रयोगशाला महत्त्वपूर्ण रहे पनि मुगु जिल्ला अस्पतालको प्रयोगशाला भने रक्तसमूह छुट्टयाउन सक्ने क्षमताको पनि छैन । जिल्ला अस्पतालको प्रयोगशालामा आवश्यक उपकरण तथा ‘रिएजेन्ट्स’ नहुँदा रगतको समूहदेखि अन्य रोगको परीक्षण हुन नसक्ने अवस्था आएको हो ।
भाइरस, ब्याक्टेरिया, फङ्स तथा अन्य कारणले भएका अधिकांश रोगमा ल्याबपरीक्षण गरी बिरामीको उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ । तर, अस्पतालको ल्याबमा दिसा, सुगर, बिलुरुविन र युरिक एसिडको मात्रा परीक्षण गर्न सक्ने क्षमता मात्र भएकोले बिरामीको उपचार हुन नसकेको ल्याब असिस्टेन्ट शंकर पोखरेलले बताए । उनका अनुसार ल्याबको व्यवस्थापन हुन नसक्दा दिसा, सुगर तथा युरिक एसिडको रिपोर्ट पनि शतप्रतिशत सही आउन नसक्ने भएको छ ।
जिल्लाको एक मात्र अस्पतालको ल्याबको व्यवस्थापन हुन नसक्दा परीक्षण कार्य नै रोकिएको अस्पतालका एक मात्र चिकित्सक डा. किशोर परियारले बताए । उनका अनुसार ल्याब परीक्षण हुन नसक्दा बिरामीलाई नेपालगन्ज रिफर गर्नुपर्ने अवस्था छ । रक्तसमूहको पहिचान हुन नसक्दा बिरामीलाई आवश्यक रगतसमेत दिन नसकिएको उनले बताए ।
अस्पतालको ल्याब कोठामा परीक्षणकार्य हुन नसकेपछि सोही कोठामा ल्याब व्यवस्थापन मापदण्डविपरीत जथाभावी रिएजेन्ट्स तथा अन्य सामग्रीका बाकससमेत भण्डारण गरिएको छ । मापदण्डअनुसार ल्याबमा कुनै पनि सामग्री भण्डारण गर्न पाइँदैन । ल्याबमा कुनै पनि बाहिरी संक्रमण नहोस् भनेर पूर्णरूपमा सफासुग्घर राख्नुपर्ने हुन्छ । तर, अस्पतालको ल्याबमा प्रवेश गर्नेबित्तिकै भिँmगा तथा फोहोरको डंगुर देखिन्छ । ‘ल्याबलाई चौबिसै घन्टा संक्रमणबाट मुक्त राख्नुपर्ने भए पनि व्यवस्थापकीय कमजोरीका कारण बनाउन सकिएको छैन,’ ल्याब असिस्टेन्ट पोखरेलले भने, ‘ल्याबमा प्रवेश गर्ने नै रोगी हुने वातावरण छ ।’
उनका अनुसार ल्याबमा विगत लामो समयदेखि परीक्षण गरिएका रगत, दिसा र पिसाबका नमुनालाई जथाभावी राखिएको छ । ल्याबमा अन्य मानिसका रगत, दिसा, पिसाब तथा खकारलाई जथाभावी राख्न पाइँदैन । ल्याब मापदण्डअनुसार यी वस्तुलाई वैज्ञानिक ढंगले व्यवस्थित बनाएर राख्नुपर्ने हुन्छ ।
अस्पतालको ल्याबमा मापदण्डविपरीत इन्भर्टरलाई पनि अव्यवस्थित रूपमा राखिएको छ । ल्याबमा यसरी अव्यवस्थित रूपमा इन्भर्टर तथा अन्य विद्युतीय उपकरण राख्दा संक्रमण फैलन सक्छ । पोखरेलले ल्याबमा बसेर काम गर्दा आफू स्वयं रोगी हुने त्रासले काम गर्न पनि डर लागिरहेको बताए । उनले ल्याबको व्यवस्थापन राम्रो बनाउन र ल्याबमा आवश्यक उपकरणको व्यवस्थापन गर्न पटकपटक स्वास्थ्य मन्त्रालयमा जानकारी गराए पनि हालसम्म सुनुवाइ हुन नसकेको बताए ।
अस्पतालको ल्याबको अव्यवस्थाका कारण काम गर्न नै लाज लाग्ने अवस्था रहेको अस्पतालका तथ्यांक सहयोगी विनोदराज पन्तले बताए । उनका अनुसार १५ शय्या क्षमताको जिल्ला अस्पतालमा सरकारले ल्याबका लागि आवश्यक सम्पूर्ण उपकरण उपलब्ध गराउनुपर्ने भए पनि कुनै सहयोग नगर्दा ल्याबको अवस्था नाजुक बन्न पुगेको हो ।
महत्त्वपूर्ण औषधि मात्रै होइन, ओपिडीमा कुनै घाउ भएर आएका बिरामीलाई तत्काल उपचारका लागि आवश्यक ड्रेसिङ गर्न सामानसमेत अस्पतालमा छैन । अस्पतालमा सुचर सेट (सिलाउने सामग्री) पनि छैन, राति त्यस्ता बिरामी आए औषधि पसलसमेत नजिकमा नभएकाले बिरामीले दु:ख भोग्नुपरेको अस्पतालकै कर्मचारीले बताए ।